Tuy nhiên, theo Bác công bằng không có nghĩa là cào bằng, bình quân chủ nghĩa, tất cả đều như nhau, Người viết: “Con người có trí tuệ, năng lực, thể chất khác nhau nên có cống hiến khác nhau, không nên có tình trạng người giỏi, người kém, việc khó, việc dễ cũng công điểm như nhau. Công bằng xã hội phải được hiểu thông qua bình đẳng xã hội, tức là mối quan hệ bình đẳng giữa quyền lợi với nghĩa vụ, bình đẳng giữa người với người trong việc thực hiện nghĩa vụ và hưởng thụ quyền lợi.

Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự công bằng thể hiện rất sinh động, dễ hiểu thông qua nhiều câu chuyện, điển hình là chuyện “Ba chiếc ba lô”:

Trong những ngày sống ở Việt Bắc, mỗi lần Bác đi công tác, có hai đồng chí cán bộ đi cùng. Vì sợ Bác mệt, nên hai đồng chí định mang hộ ba lô cho Bác, nhưng Bác nói:

Đi đường rừng, leo núi ai mà chẳng mệt, tập trung đồ vật cho một người mang đi thì người đó càng chóng mệt. Cứ phân ra mỗi người mang một ít.
Khi mọi thứ đã được phân ra cho vào 3 ba lô rồi, Bác còn hỏi thêm:

- Các chú đã chia đều rồi chứ?

Hai đồng chí trả lời:

- Thưa bác rồi ạ!

Ba người lên đường, qua một chặng, mọi người dừng chân, Bác đến chỗ đồng chí bên cạnh, xách chiếc ba lô lên: - Tại sao ba lô của chú nặng mà của Bác lại nhẹ?

Sau đó, Bác mở cả 3 chiếc ba lô ra xem thì thấy ba lô của Bác nhẹ nhất chỉ có chăn, màn. Bác không đồng ý và nói: Chỉ có lao động thật sự mới đem lại hạnh phúc cho con người.

Hai đồng chí kia lại phải san đều các thứ vào 3 chiếc ba lô.

Khi nói đến công bằng xã hội tại kỳ họp Hội đồng Chính phủ cuối năm 24/12/1966 Người chỉ rõ:

Trong công tác lưu thông phân phối có hai điều quan trọng luôn phải nhớ:

“Không sợ thiếu chỉ sợ không công bằng

Không sợ nghèo chỉ sợ lòng dân không yên”

Trong phân phối công bằng theo Người là: “Làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm thì không được hưởng”. Đây cũng là nguyên tắc phân phối công bằng cơ bản trong điều kiện nước ta hiện nay. Do đó, sự bình đẳng của những người lao động trong mối quan hệ giữa nghĩa vụ và quyền lợi, mà cụ thể là sự ngang bằng nhau về địa vị làm chủ nước nhà, làm chủ tư liệu sản xuất, bảo đảm cho mỗi người đều có thể phát huy mọi khả năng của mình để vươn tới một cuộc sống ấm no hạnh phúc.

Trong quan điểm Hồ Chí Minh, công bằng và bình đẳng là một mục tiêu của sự nghiệp xây dựng chế độ xã hội mới. Bên cạnh đó, Người rất chú trọng đến điều kiện để thực hiện công bằng xã hội đó là lợi ích cá nhân, nhằm động viên mỗi người không ngừng phấn đấu, cống hiến nhiều nhất cho xã hội, đồng thời đấu tranh chống lại chủ nghĩa cá nhân.

Như vậy, Hồ Chí Minh đã có quan điểm về công bằng xã hội khá toàn diện và sâu sắc. Người khẳng định công bằng xã hội là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội mà chúng ta cần phải vươn tới. Thực chất của công bằng xã hội theo Người là không gì khác ngoài mối quan hệ giữa giữa cống hiến và hưởng thụ. Công bằng xã hội phải được thể hiện đầy đủ trong việc giải quyết quan hệ giữa phát triển kinh tế và giải quyết những vấn đề xã hội, giải quyết hài hòa giữa quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi người. Công bằng xã hội là trách nhiệm chung của nhà nước, của toàn xã hội trong việc chăm lo, bảo vệ quyền lợi của nhân dân và tạo ra điều kiện thuận lợi để nhân dân hoàn thành nghĩa vụ, quyền lợi của mình đối với nhà nước và xã hội.

Những bài học kinh nghiệm mỗi cán bộ, Đảng viên chúng ta tự rút ra thông qua nghiên cứu, học tập tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự công bằng đó là:

Bác Hồ là người đứng đầu một nước nhưng Người luôn đặt mình bình đẳng như bao người xung quanh. Cả cuộc đời vì dân, vì nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gần như quên đi những gì thuộc về bản thân mình. Bác không đặt ra một quyền lợi đặc biệt nào cho bản thân mà luôn ân cần quan tâm đến những điều nhỏ nhoi, bình dị nhất của mọi người. Bác đã nêu một tấm gương sáng ngời cho lớp lớp thế hệ cán bộ hôm nay, mai sau và mãi mãi. Đó là mình vì mọi người, mọi người vì mình.

Ngày nay, mục tiêu “công bằng” theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được Đảng và Nhà nước ta xác định là mục tiêu hàng đầu để xây dựng một xã hội “công bằng, dân chủ, văn minh”. Công bằng xã hội về cơ bản đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, nhưng ở đâu đó, ngay trong mỗi tập thể, mỗi cá nhân vẫn còn tồn tại những suy nghĩ, những hành động theo sự “cào bằng”, bình quân chủ nghĩa, chưa có sự đánh giá, nhìn nhận đúng đắn về công sức, thành tích và quyền lợi có tình trạng người giỏi, người kém, việc khó, việc dễ cũng công điểm như nhau. Đây chính là quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cực lực phê phán.

Bởi vậy, vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công bằng xã hội, mỗi cán bộ, Đảng viên chúng ta phải tự rút ra cho mình phương pháp tư duy và hành động đúng đắn. Mình vì mọi người, mọi người vì mình, đó là thông điệp giản dị nhưng đầy sâu sắc mà Bác Hồ để lại cho chúng ta khi chúng ta nói đến, nghĩ đến “công bằng xã hội”.

Nguyễn Diệu Trang, Tổ tuyên truyền Đảng ủy cơ quan VKSND TP