Giải pháp phòng ngừa tội phạm trên địa bàn huyện Thủy Nguyên

Thủy Nguyên là một huyện đảo lớn bậc nhất của thành phố Hải Phòng, kinh tế đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Nằm ở cửa ngõ phía bắc của thành phố, huyện Thủy Nguyên có diện tích tự nhiên 242,7 km², dân số trên 31 vạn người, đơn vị hành chính gồm 35 xã, 02 thị trấn trong đó có 07 xã miền núi. Huyện Thủy Nguyên không chỉ có địa hình phức tạp mà còn đa dạng trong văn hóa làng xóm. Định hướng trong tương lai gần, Thủy Nguyên trở thành thành phố trong thành phố, với đặc điểm đó tạo điều kiện cho Thủy Nguyên phát triển về mọi mặt kinh tế, chính trị, xã hội. Việc thu hút nhiều dự án đầu tư, số lượng dân cư tăng biến động do việc nhập cư nên dẫn đến tình hình tội phạm trên địa bàn huyện có nhiều diễn biến phức tạp.

Qua công tác thống kê tội phạm năm 2022, tình hình tội phạm trên địa bàn huyện không tăng về số lượng nhưng tính chất vụ án ngày càng nghiêm trọng, phức tạp, cần thiết phải đánh giá và đưa ra những giải pháp phòng ngừa để kiềm chế sự gia tăng của tội phạm.

Tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Thủy Nguyên

Trong năm 2022, tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Thủy Nguyên nhìn chung có diễn biến phức tạp, tăng nhẹ trong một số nhóm tội phạm, loại tội phạm, cơ cấu tội phạm ngày càng đa dạng, vụ án nhiều đồng phạm ngày càng gia tăng, một vụ án khởi tố nhiều tội danh khác nhau, lượng án ma túy tăng đột biến. Chỉ tính từ ngày 01/01/2022 đến ngày 31/12/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Thủy Nguyên đã khởi tố 185 vụ/ 333 bị can.

Nhóm tội phạm trật tự an toàn xã hội đã khởi tố 51 vụ/164 bị can, tập trung chủ yếu tại các tội như Chống người thi hành công vụ; Cố ý gây thương tích và Gây rối trật tự công cộng; Làm nhục người khác; Đánh bạc; Tổ chức đánh bạc; Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; Chế tạo trái phép vũ khí quân dụng; Tàng trữ trái phép vật liệu nổ; Hiếp dâm; Hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có. Nhóm tội phạm này có đặc điểm vụ án thường rất đông bị can, một vụ án khởi tố nhiều tội danh khác nhau.

Nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu đã khởi tố 43 vụ/55 bị can, nổi bật là các tội danh như Trộm cắp tài sản, Cướp giật tài sản, Cướp tài sản, Cưỡng đoạt tài sản, Cố ý làm hư hỏng tài sản, Huỷ hoại tài sản; Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Trong năm 2022, nhóm tội phạm này tăng đột biến về số lượng trẻ chưa thành niên phạm tội, các đối tượng này khá manh động và thực hiện theo nhóm, có sự rủ rê lôi kéo nhau.

Nhóm tội phạm về ma túy đã khởi tố 75 vụ/107 bị can, trong đó có các tội danh Tàng trữ trái phép chất ma túy, Mua bán trái phép chất ma túy, Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, Chứa chấp sử dụng trái phép chất ma tuý. Năm 2022 là sự tăng mạnh của nhóm tội phạm này, các vụ án Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tăng đột biến, các vụ án khởi tố nhiều tội danh khác nhau, vừa mua bán trái phép chất ma túy vừa chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy; vừa mua bán vừa tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Đặc biệt lưu ý là những vụ án tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy được phát hiện khi kiểm tra tại các quán karaoke trên địa bàn huyện. Theo đó, các đối tượng rủ nhau đến quán karaoke để vừa hát vừa sử dụng ma túy, đồng thời yêu cầu phải có nhân viên quán (những người từ tỉnh khác) đến phục vụ và quá trình sử dụng ma túy mời các nhân viên này sử dụng cùng.

Ngoài ra, đối với tình hình trật tự trên địa bàn huyện trong năm 2022 xảy ra 05 vụ Giết người đặc biệt nghiêm trọng, nguyên nhân xuất phát từ mâu thuẫn nhỏ nhặt trong cuộc sống, các đối tượng sử dụng hung khí nguy hiểm nhằm tước đoạt mạng sống của người khác. Số lượng các vụ việc tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng có dấu hiệu gia tăng. Bên cạnh đó, trên địa bàn bắt đầu xuất hiện loại tội phạm công nghệ cao đã làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự.

Cơ cấu tội phạm

Về độ tuổi: trong số 333 bị can bị khởi tố trong năm 2022 có nhiều lứa tuổi khác nhau, độ tuổi từ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi là 33 người; độ tuổi từ 18 tuổi đến 30 tuổi là 114 người; độ tuổi từ trên 30 tuổi đến dưới 70 tuổi là 186 người. Năm 2022 cũng là năm ghi nhận sự gia tăng đột biến của người chưa thành niên trong các vụ án hình sự. Người chưa thành niên bị khởi tố trong năm là 33 người, trong đó tập trung vào đa số các tội phạm xâm phạm trật tự xã hội như Trộm cắp tài sản (02 bị can), Cướp tài sản (11 bị can), Cố ý gây thương tích (18 bị can) và Mua bán trái phép chất ma túy (02 bị can). Con số này còn chưa kể đến một số đối tượng chưa thành niên khi thực hiện tội phạm do chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự nên không bị xử lý (trường hợp đồng phạm trong các vụ án trộm cắp tài sản, tàng trữ trái phép chất ma túy).

Với độ tuổi non trẻ thiếu hiểu biết, những người dưới 18 tuổi bị lôi kéo, dụ dỗ trở thành đồng phạm của nhau, hoặc là đồng phạm với những người đã trưởng thành thực hiện đa dạng các loại tội phạm khác nhau. Trong các năm trở về trước, người chưa thành niên phạm tội trên địa bàn huyện chỉ khoảng 5 -6 người, tội phạm thường phạm phải là Trộm cắp tài sản và Cố ý gây thương tích. Sự gia tăng về số lượng, sự phức tạp trong loại tội phạm do người chưa thành niên gây ra là sự cảnh báo đối với các cơ quan chức năng trong việc giáo dục, quản lý, tuyên truyền pháp luật với gia đình, cộng đồng, xã hội.

Ngoài ra người chưa thành niên còn tham gia tố tụng trong các vụ án hình sự với tư cách là bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Đáng cảnh bảo là các trẻ em nữ trong các vụ việc xâm phạm tình dục; bị hại dưới 16 tuổi bị thương tích nặng trong các vụ việc đánh nhau dưới sự chứng kiến của bạn bè đồng trang lứa. Chưa bao giờ, việc giáo dục pháp luật, bảo vệ sức khỏe, nhân phẩm, tinh thần cho người dưới 18 tuổi cần được đặt ra một cách cấp thiết như vậy.

Về dân tộc: năm 2022, các bị can trong vụ án hình sự vẫn chiếm đại đa số là người dân tộc Kinh, tuy nhiên số lượng người dân tộc thiểu số vẫn có, mặc dù số lượng không nhiều. Với sự phát triển của khu công nghiệp Vsip nói riêng và kinh tế Thủy Nguyên nói chung, nhiều người từ các tỉnh khác đã đến Thủy Nguyên nhập cư làm việc, trong đó không ít người thuộc dân tộc thiểu số. Những người này đến Thủy Nguyên làm việc đồng thời cũng là làm gia tăng một số loại tội phạm trên địa bàn huyện như tội Trộm cắp tài sản và tội phạm ma túy. Một số người trở thành bị can, số khác cũng trở thành những người liên quan tới vụ án hình sự. Nổi bật là vụ án Trần Mai L bị khởi tố về tội Mua bán trái phép chất ma túy và Chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy. Trần Mai L là chủ thầy xây dựng, L thuê 09 người là những người dân tộc thiểu số ở tỉnh Điện Biên về làm xây dựng công trình, sau đó L trả công cho những người này bằng ma túy và cho phép họ sử dụng ma túy ngay tại nhà, lán của gia đình mình. L còn phân công nhiệm vụ cho Lò Văn T là chia ma túy và phân phát cho những người làm cùng. Do không hiểu biết, Lò Văn T trở thành đồng phạm với L về hành vi Mua bán trái phép chất ma túy.

Về giới tính: Tình hình tội phạm trên địa bàn huyện chủ yếu các đối tượng, bị can là nam giới, tỷ lệ nữ giới chiếm tỷ trọng rất nhỏ. Tuy nhiên qua công tác kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự, Viện kiểm sát nhân dân huyện Thủy Nguyên nhận thấy tình hình các đối tượng nữ giới (thậm chí là những người chưa thành niên) liên quan đến các vụ án hình sự là tương đối lớn. Hầu hết các đối tượng nữ này từ các tỉnh khác đến Hải Phòng thuê các phòng trọ trên địa bàn huyện. Các đối tượng nữ này được một số đối tượng chi trả tiền ăn, ở, sinh hoạt sau đó làm nhân viên phục vụ tại các quán karaoke. Các đối tượng này liên quan nhiều trong các vụ việc Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy trên địa bàn huyện. Một số trường hợp các đối tượng phục vụ tại quán karaoke tụ tập nhau lại sử dụng ma túy tại phòng trọ của mình. Nổi bật là vụ án: Ngày 31/7/2022 Lê Xuân Trường và Nguyễn Thị Thúy An (ở tỉnh An Giang) cùng tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy Ketamine cho Nguyễn Hữu Hiền, Phạm Thị Việt Trinh (ở tỉnh Kiên Giang) và Lo Thị Hà (ở tỉnh Nghệ An) tại phòng trọ thuộc thôn 8, xã Ngũ Lão, huyện Thủy Nguyên, bị Cơ quan Công an phát hiện, bắt quả tang. Vụ án đã được Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên đưa ra xét xử công khai, tuyên án Lê Xuân Trường 8 năm 6 tháng tù và Nguyễn Thị Thúy An 07 năm 06 tháng tù về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Nguyên nhân của tình hình tội phạm

Thủy Nguyên đang trong đà phát triển kinh tế một cách mạnh mẽ về quy mô và chất lượng. Theo Nghị quyết 45-NQ/TW ngày 24/1/2019 của Bộ Chính trị; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2020 - 2025; báo cáo Ban Thường vụ Thành ủy, huyện Thủy Nguyên được xác định là một trong ba hướng đột phá về không gian đô thị của thành phố Hải Phòng, là Trung tâm hành chính, chính trị thành phố, Trung tâm thương mại, tài chính, ngân hàng, đô thị. Chính sự phát triển của kinh tế nhanh chóng và mạnh mẽ đã kéo theo nhiều tệ nạn xã hội trên địa bàn huyện, mà nguyên nhân chủ yếu như:

Công tác giải phóng mặt bằng đã khiến cho một bộ phận người dân có nhiều tiền, điều mà trước đây họ chưa từng có. Nhiều tiền nhưng thiếu sự kiểm soát dễ dẫn đến sự sa ngã về các tệ nạn xã hội. Quá trình thay đổi về nhà ở, phát triển về kinh tế gia đình khiến không ít đối tượng thanh thiếu niên, thậm chí cả những người lớn tuổi thay đổi cách sống, cách suy nghĩ và bị cuốn theo những mặt trái của xã hội.

Kinh tế phát triển thu hút sự gia tăng của những người dân nhập cư từ các tỉnh khác, đặc biệt là những tỉnh, thành phố còn nghèo, muốn thoát ly. Trong khi đó công tác quản lý nhân khẩu, rà soát các đối tượng nghi vấn thiếu chặt chẽ khiến việc kiểm soát tình hình còn chưa cao.

Do sự ảnh hưởng của đại dịch Covid - 19 các công ty trên địa bàn huyện thiếu đơn hàng, nhiều công nhân bị sa thải, thất nghiệp, nảy sinh ra các tội phạm như trộm cắp, cướp giật tài sản.

Nguyên nhân của tình trạng tội phạm ngày càng gia tăng và trẻ hóa một phần do nhận thức của người dân, đặc biệt là ý thức, nhận thức của những thanh thiếu niên học sinh còn kém, gia đình và nhà trường chưa có sự quan tâm đúng mức, tệ nạn xã hội ngày càng nhiều, sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình chưa cao.

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của công tác đầu tranh, phòng chống tội phạm trên địa bàn huyện Thủy Nguyên

Trước tình hình tội phạm ngày càng diễn biến phức tạp và khó lường, để phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật, cần áp dụng một số giải pháp như sau:

- Về tuyên truyền phổ biến pháp luật: Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật đến từng trường học, đến những thôn, xóm, xã phường nhằm nâng cao hiểu biết của người dân trong công tác phòng chống tội phạm. Các cơ quan chức năng, các đoàn thể trên địa bàn huyện phối hợp tổ chức các phiên tòa giả định về đa dạng các loại tội phạm, đặc biệt tội phạm trẻ vị thành niên tại khu dân cư, trường học để tuyên truyền, phổ biến pháp luật, đồng thời là bài học răn đe đối với mọi người. Đặc biệt sau khi dịch Covid – 19 đã bị đẩy lùi, kiến nghị Tòa án tiếp tục thực hiện nhiều phiên tòa lưu động tại khu vực đông dân cư, các xã miền núi; những người tiến hành tố tụng tại phiên tòa phải chuẩn bị chu đáo và lồng ghép nhiều bài học pháp luật tại phiên tòa để phổ biến, tuyên truyền pháp luật tới người dân.

- Về công tác trấn áp tội phạm: Lực lượng Công an cần nhanh chóng kịp thời phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đặc biệt các tội phạm liên quan đến trẻ vị thành niên, xử lý đúng, nghiêm minh, nhanh chóng theo các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự. Tăng cường công tác kiểm tra hành chính đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ, các khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ trên địa bàn huyện để nắm bắt tình hình. Đặc biệt cảnh giác cao với các tội phạm liên quan tới ma túy, là khởi nguồn cho nhiều loại tội phạm khác.

- Về công tác quản lý người nhập cư: Cơ quan hành chính quản lý nhà nước về nhân khẩu cần tăng cường công tác quản lý tạm trú, tạm vắng tại các khu dân cư. Lực lượng công an cần thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình địa phương, kết hợp cùng gia đình và các cơ quan tại địa phương để hướng dẫn, giáo dục, đặc biệt những người có biểu hiện nghi vấn để tăng cường công tác phòng ngừa.

- Về công tác quản lý các đối tượng nghiện: Cần rà soát danh sách và kiểm soát một cách chặt chẽ các đối tượng này, đồng thời thường xuyên cập nhật danh sách, đặc biệt chú ý các đối tượng có biểu hiện nghi vấn.

Bức tranh thành phố Thủy Nguyên trong tương lai được khắc họa bằng những nét tươi sáng về sự phát triển của kinh tế, sự đông đúc trong dân cư đồng thời cũng dự báo về tình hình tội phạm ngày càng phức tạp và đa dạng. Cấp thiết phải có những giải pháp kịp thời và đúng đắn để Thủy Nguyên không những chỉ giàu đẹp và còn là điểm đến lý tưởng, an toàn.

       Đào Thị Ngân – Viện kiểm sát nhân dân huyện Thủy Nguyên