Lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo mà UBND thành phố nhận được hàng năm vẫn còn nhiều, chủ yếu trong lĩnh vực đất đai (chiếm 47,4%). Từ năm 2020 đến năm 2022 trong số 3257 đơn thư mà UBND thành phố nhận được thì có 1617 đơn thư đủ điều kiện xử lý. Bên cạnh số lượng đơn, thư khiếu nại, tố cáo là số lượng lớn các vụ án hành chính mà Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân hai cấp tại Hải Phòng phải thụ lý, giải quyết. Từ năm 2020 -2022, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hải Phòng kiểm sát việc thụ lý, giải quyết đối với 608 vụ án hành chính, trong đó có 577 vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai (chiếm 94,9%). Tòa án đã giải quyết 399 vụ, còn lại 209 vụ đang giải quyết và số lượng đơn khởi kiện gửi đến Tòa án vẫn chưa có dấu hiệu giảm đi, năm sau đều tăng so với năm trước, chưa tính số lượng vụ việc mà Tòa án chưa thụ lý, giải quyết.

Các vụ việc khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đông người, phức tạp chủ yếu liên quan đến việc thực hiện chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, giải quyết tranh chấp đất đai, việc thực hiện chính sách xã hội như: Hàng trăm vụ việc khiếu kiện về đất đai trên địa bàn huyện Thủy Nguyên, liên quan đến Dự án đầu tư xây dựng Hạ tầng kỹ thuật Khu đô thị mới Bắc Sông Cấm; khiếu kiện của các hộ dân ở khu Tái định cư Lô 13 (Dự án xây dựng Khu đô thị Ngã 5 sân bay Cát Bi) phường Đằng Hải, quận Hải An; khiếu kiện của các hộ dân tại Đảo Cát Hải khi nhà nước thu hồi đất thực hiện Dự án tổ hợp sản xuất ô tô Vinfast tại huyện Cát Hải; việc xử lý vi phạm hành chính đối với các hộ nuôi ngao trái phép trên địa bàn huyện Kiến Thụy, Hải An, Tiên Lãng, khiếu kiện của 40 hộ dân ở Khu Đồng Xá, phường Thành Tô, quận Hải an yêu cầu hủy các Quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính về hành vi lấn chiếm đất đai của Chủ tịch UBND quận Hải An; khiếu kiện của 05 tổ chức yêu cầu hủy các Quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính về hành vi xây dựng công trình trái phép tại Vườn quốc gia Cát Bà, Đảo Cát Hải của Chánh Thanh tra Sở Xây dựng thành phố... Một số nguyên nhân của tình trạng này do: công tác quản lý đất đai thời kỳ trước đây còn chưa chặt chẽ, nhiều sơ hở, thiếu sót, nhất là trong việc cấp quyền sử dụng đất vi phạm về trình tự, thủ tục, cấp không đúng đối tượng, sai về diện tích, bị chồng lấn... Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng chưa giải quyết hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư với người bị thu hồi đất, chưa làm tốt công tác tái định cư; Một số trường hợp người dân lợi dụng việc khiếu nại để kéo dài thời gian, không chấp hành quyết định giải quyết đã có hiệu lực pháp luật, đôi khi làm phát sinh những vụ án hình sự làm ảnh hưởng đến an toàn, trật tự xã hội, tình hình chính trị địa phương.

Để đảm bảo ổn định tình hình kinh tế, chính trị, xã hội và tiến độ triển khai thực hiện các dự án, công trình trọng điểm, góp phần thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, với sự chỉ đạo của Thành ủy và Lãnh đạo TAND thành phố, Lãnh đạo VKSND thành phố, Tòa án và Viện kiểm sát hai cấp đã tập trung đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án hành chính, nhất là các vụ án liên quan đến quản lý nhà nước về đất đai; chủ động phối hợp với các cơ quan như Văn phòng UBND thành phố, Sở Tài nguyên – Môi trường, Thanh tra Thành phố, UBND các quận, huyện… tập trung giải quyết dứt điểm các vụ, việc khiếu kiện đất đai phức tạp ở địa phương; tham mưu cho Thành ủy trong việc giải quyết một số vụ việc khiếu kiện phức tạp về đất đai, góp phần hạn chế việc khiếu kiện đông người, gây dư luận không tốt trong nội bộ nhân dân.

Tình hình khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện về đất đai luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Tại phiên họp thứ 15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021”. Đoàn giám sát chỉ ra rằng, tiến độ giải quyết một số vụ án hành chính còn chậm đề nghị cần tăng cường chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng tiếp tục chỉ đạo UBND các cấp chấp hành nghiêm Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 15/11/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính. Để thực hiện được yêu cầu trên, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hải Phòng đã tham mưu cho Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp thành phố tổ chức Hội thảo “Nâng cao hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính và giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố” vào ngày 28/7/2023. Với mục đích đánh giá thực trạng công tác xử lý vi phạm hành chính và giải quyết các khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố trong thời gian qua; nhận diện vi phạm, giải quyết triệt để, khắc phục tồn tại của các cấp chính quyền, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế số lượng khiếu kiện hành chính đồng thời giải quyết dứt điểm những nội dung khiếu kiện, đơn thư kéo dài, dư luận xã hội quan tâm góp phần nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố.

Đồng chí Đỗ Mạnh Hiến- Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hải Phòng đã yêu cầu các cấp ủy Đảng, chính quyền, cơ quan tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, tăng cường tập huấn, nâng cao nghiệp vụ đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đất đai và ngành Tư pháp; Ban cán sự đảng Viện kiểm sát nhân dân thành phố tổng hợp những hạn chế, vi phạm của các ngành, các địa phương trong xử lý vi phạm hành chính và giải quyết khiếu kiện hành chính về đất đai, kịp thời ban hành kiến nghị khắc phục, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước. Viện kiểm sát nhân dân thành phố, thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính tiếp tục phối hợp với Tòa án nhân dân thành phố tăng cường công tác phối hợp hướng dẫn, thực thi pháp luật liên quan đến lĩnh vực đất đai để nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả trong công tác giải quyết các vụ án hành chính liên quan đến lĩnh vực thu hồi đất, giải phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố.

Ghi chú ảnh: Toàn cảnh hội nghị

Vũ Thị Mai Anh – Viện kiểm sát ND thành phố Hải Phòng