Tham nhũng - Nguy cơ đe dọa tự tồn vong của chế độ

11/08/2023

Trong những năm qua, các hành vi tham nhũng diễn ra dưới nhiều hình thức, nhiều thủ đoạn tinh vi và khó phát hiện trong nhiều lĩnh vực như kinh tế, ngân hàng, đầu tư, tài chính, xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, văn hoá, y tế, giáo dục... Đặc biệt từ năm 2012 đến nay đã có 12 đại án về tham nhũng được phát hiện và đưa ra xét xử gây bức xúc dư luận. Với nhận thức, tham nhũng là nguy cơ đe dọa sự tồn vong của chế độ, Đảng ta xác định tham nhũng chính là “giặc nội xâm”, việc đấu tranh phòng, chống “giặc nội xâm” này là việc làm cần thiết, tất yếu, hợp lòng dân và xu thế phát triển chung. Cùng với kết quả, kinh nghiệm từ những nhiệm kỳ trước, Đại hội XIII của Đảng đề ra phương châm: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn và hiệu quả hơn.

Trước hết cần phải thấy rằng, tham nhũng luôn gắn liền với với quyền lực của Nhà nước. Quyền lực của Nhà nước thể hiện thông qua hệ thống các cơ quan Nhà nước, thông qua cán bộ, công chức được trao quyền và được đảm bảo thực hiện bằng hệ thống pháp luật và các quy phạm khác. Tham nhũng xuất hiện ở tất cả các quốc gia trên thế giới với mức độ và phương thức khác nhau. Có thể nhận thấy rằng, đối với các quốc gia mà hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ hoặc khả năng thực thi pháp luật yếu kém sẽ tạo ra nhiều “kẽ hở” để những người có chức vụ, quyền hạn “lách luật” trục lợi, làm giàu bất chính, làm cho tệ nạn tham nhũng có xu hướng gia tăng.

Trước đây, tham nhũng thường xảy ra trong hệ thống các cơ quan Nhà nước (khu vực công) tuy nhiên, hiện nay tham nhũng đang có xu hướng mở rộng sang cả khu vực tư (khu vực ngoài Nhà nước như các DN tư nhân, các DN có vốn đầu tư nước ngoài…). Các tác động nguy hại từ việc tham nhũng đã được Đảng ta chỉ rõ qua các kỳ Đại hội Đảng và tại Đại hội XIII của Đảng tiếp tục xác định tham nhũng là 1 trong 4 nguy cơ đe dọa đến sự tồn vong của chế độ XHCN. Đại hội VIII tiếp tục khẳng định 4 nguy cơ này vẫn còn tồn tại. Đến Đại hội IX, Đảng nhấn mạnh: “Nạn tham nhũng diễn ra nghiêm trọng, kéo dài gây bất bình trong nhân dân và là một nguy cơ đe dọa sự sống còn của chế độ ta”[1]. Đại hội X nhấn mạnh hơn nữa khi nói tham nhũng là nguy cơ lớn đe dọa sự sống còn của chế độ ta: “Tích cực phòng ngừa và kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí là đòi hỏi bức xúc của xã hội, là quyết tâm chính trị của Đảng ta, nhằm xây dựng một bộ máy lãnh đạo và quản lý trong sạch, vững mạnh, khắc phục một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự sống còn của chế độ ta”[2]. Qua đó, có thể thấy, tham nhũng được xác định là quốc nạn gây cản trở những nỗ lực đổi mới, tác động tiêu cực đến sự phát triển của đất nước, làm mất lòng tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và là nguy cơ đe dọa sự tồn vong của chế độ.

Tại Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa XIII, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu: “Chưa bao giờ công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta lại được chỉ đạo một cách mạnh mẽ, bài bản, đồng bộ, quyết liệt và có hiệu quả rõ rệt như thời gian gần đây”. Cụ thể, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng đã tăng cường phối hợp phát hiện và xử lý tham nhũng, tiêu cực. Qua công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý nhiều vụ án, vụ việc; xử lý cả các hành vi tham nhũng và các hành vi tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, tiêu cực trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay, các cơ quan tiến hành tố tụng trong cả nước đã khởi tố, điều tra hơn 7.800 vụ án/hơn 15.200 bị can về tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế; xử lý kỷ luật 83 cán bộ diện Trung ương quản lý (gấp hơn 7 lần nhiệm kỳ khóa XI và gần bằng cả nhiệm kỳ XII); xử lý hình sự 27 lượt cán bộ diện Trung ương quản lý. Riêng vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á , Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an và 25 địa phương đã khởi tố 30 vụ án, 109 bị can, thiệt hại ước tính trên 1.000 tỷ đồng; trong hoạt động đăng kiểm đã khởi tố 80 vụ án, 613 bị can tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, 98 trung tâm đăng kiểm; vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) đã khởi tố 54 bị can; vụ án liên quan đến Ngân hàng SCB, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thiệt hại ước tính trên 9.000 tỷ đồng…[3]. Qua đó, chúng ta có thể thấy rõ ràng “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai” thực hiện nghiêm túc quan điểm chỉ đạo của Đảng và đồng chí Tổng Bí thư: chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, không được chủ quan, thỏa mãn, mà phải kiên quyết, kiên trì, không nghỉ, không ngừng.

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là bước đột phá trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong bộ máy nhà nước và của toàn hệ thống chính trị, góp phần quan trọng củng cố lòng tin của các tầng lớp nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.