Thời gian qua, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng phối hợp với Tòa án nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên đưa ra xét xử nhiều vụ án về tội cố ý gây thương tích liên quan đến các nhóm thanh, thiếu niên sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn, gây thương tích nghiêm trọng cho nhau. Hầu hết các bị cáo có tuổi đời còn rất trẻ, thậm chí có bị cáo là người chưa thành niên vẫn còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Những bản án thích đáng được ban hành với hình phạt nghiêm khắc là những hồi chuông cảnh tỉnh đối với một bộ phận giới trẻ có thói quen dùng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn. Bên cạnh đó, tình trạng trên cũng đặt ra vấn đề trách nhiệm của gia đình và xã hội trong việc giáo dục thế hệ trẻ.

 Một trong những vụ án điển hình, vào khoảng 22 giờ ngày 30/6/2024, một nhóm thanh niên gồm Trần Đức Khá (sinh năm 2000), Lê Thành Tiến (sinh năm 1999), Lê Văn Hùng (sinh năm 2004), Trần Đức Hướng (sinh năm 2004), Trần Duy Khánh (sinh năm 2002), Trần Nam Khánh (sinh năm 2007) điều khiển xe mô tô cùng đi chơi trên tuyến đường tỉnh lộ 359 thuộc thành phố Thủy Nguyên. Trên đường đi cả nhóm gặp Hồ Xuân Trường (sinh năm 2003) điều khiển xe mô tô chở Bùi Huy Hòa (sinh năm 2006) đều không đội mũ bảo hiểm đi cùng chiều. Trần Duy Khánh điều khiển xe đến gần xe của Trường xem có phải người quen không thì bị Hòa ngồi sau Trường rút thắt lưng vụt vào người do nghĩ rằng Trần Duy Khánh đuổi đánh mình, sau đó bảo Trường điều khiển xe bỏ chạy. Thấy vậy cả nhóm Duy Khánh đuổi theo xe Hòa và Trường để đánh lại. Trên đường đuổi nhau các nhóm đã lấy thắt lưng vụt vào người nhau qua lại. Khi đến khu vực đường Tỉnh lộ 359 thuộc địa phận phường Thủy Đường, thành phố Thủy Nguyên, Hải Phòng, Khá, Duy Khánh, Hùng điều khiển xe ép xe của Trường làm xe của Trường bị va chạm và đổ ngã ra đường. Khi Hòa đứng dậy, Hùng điều khiển xe đâm vào chân trái của Hòa làm Hòa bị ngã ra đường. Sau đó, Hùng, Hướng, Duy Khánh, Khá dùng tay chân đấm đá vào người, đầu của Hòa, Trường. Nam Khánh cầm phần đuôi thắt lưng vụt mặt kim loại vào người Hòa. Tiến cầm phần đuôi thắt lưng và vụt mặt kim loại trúng người và đầu của Trường. Sau đó, thấy Hòa và Trường không chống trả lại, nhóm Nam Khánh vứt thắt lưng tại khu vực xảy ra xô xát rồi cả nhóm lên xe đi về. Hậu quả gây cho Bùi Huy Hòa tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể là 25%, Hồ Xuân Trường tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể là 17%. Các đối tượng trong nhóm của Khá đều bị khởi tố và xét xử về tội Cố ý gây thương tích quy định tại Khoản 3 Điều 134 BLHS. Trong vụ án này, các bị cáo đều ở độ tuổi rất trẻ, trong đó, có bị cáo Trần Nam Khánh mới 16 tuổi 09 tháng 29 ngày. Các bị cáo tụ tập, chơi bời xuyên đêm, hành vi phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến trật tự địa phương, cần xử lý nghiêm để răn đe.

Qua công tác điều tra, xử lý, nắm tình hình có thể rút ra một số nguyên nhân của các vụ việc do các em ở độ tuổi thanh, thiếu niên gây ra dẫn đến vi phạm pháp luật, đó là: 

- Do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi  thanh, thiếu niên đang trong quá trình phát triển, chưa hoàn thiện về thể chất và tinh thần nên chưa làm chủ được bản thân, dễ bị lôi kéo, kích động. Nguyên nhân dẫn phạm tội trong độ tuổi này thường xuất phát từ những mâu thuẫn nhỏ trong đời sống, xảy ra lúc nóng giận, thiếu bình tĩnh.

- Sự quan tâm, giáo dục con cái của các bậc phụ huynh chưa thật sự được chú trọng; một số gia đình do hoàn cảnh mà ít có thời gian chăm sóc, hướng dẫn, chú ý những mối quan hệ xã hội của con cái.

- Việc phối hợp giữa xã hội, nhà trường và gia đình để nắm bắt tâm tư tình cảm của tuổi chưa thành niên để kịp thời uốn nắn, phòng ngừa sai phạm chưa kịp thời.

Từ những nguyên nhân đánh giá nêu trên, để ngăn chặn, hạn chế việc các em thanh, thiếu niên vi phạm pháp luật, cần áp dụng một số giải pháp:

Thứ nhất, cần tăng cường công tác tuần tra của HP22, kiểm soát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật; tập trung đấu tranh không để các “băng, nhóm” tội phạm hoạt động trên địa bàn thành phố.

Thứ hai, các cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể, nhà trường cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; các cơ quan chức năng, các đoàn thể cần phối hợp với nhà trường đẩy mạnh công tác giáo dục ý thức chấp hành pháp luật, đạo đức cho học sinh.

Thứ ba, cần nâng cao vai trò, trách nhiệm của các thầy, cô giáo trong việc chăm sóc, giáo dục học sinh; Ngoài ra, cần phải tăng cường công tác tuyên tuyền, giáo dục pháp luật trong nhà trường và phải có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa 3 môi trường, đó là nhà trường - gia đình - xã hội (địa phương) trong việc trao đổi thông tin để cùng quản lý giáo dục các em phát triển toàn diện. Các bậc phụ huynh cần quan tâm tới sự phát triển tâm sinh lý và việc học tập của con em mình; đồng thời, thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với nhà trường để nắm bắt tình hình học tập, tư tưởng, các mối quan hệ của con em mình.

Thứ tư, Chính quyền các cấp cần tạo điều kiện cho thanh thiếu niên có các hình thức sinh hoạt văn hoá lành mạnh; có kế hoạch động viên, cảm hoá, tạo việc làm cho trẻ vị thành niên có hành vi vi phạm pháp luật đã bị xử lý trở về địa phương.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Thanh, thiếu niên là thế hệ trẻ có vai trò quan trọng đối với việc xây dựng và phát triển đất nước. Do đó việc quản lý, giáo dục, phòng ngừa thanh thiếu niên phạm tội là một việc khó khăn, đòi hỏi phải có sự tham gia tích cực và đồng bộ của nhiều ban, ngành cũng như của toàn xã hội. Qua những nhận định nói trên, có thể thấy việc phòng ngừa tội phạm nói chung và tội phạm Cố ý gây thương tích theo kiểu băng nhóm trong thanh, thiếu niên là hết sức quan trọng, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội, vì vậy mọi hành vi xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng của người khác, xâm phạm trật tự xã hội cần phải bị xử lý nghiêm minh, mang tính răn đe và phòng ngừa chung. Đây là trách nhiệm của toàn xã hội để góp phần mang lại một thế hệ trẻ sống lành mạnh, có ý thức tuân thủ pháp luật và trở thành những công dân có ích cho đất nước.

Đồng Minh Hằng – Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên