Từ ngày 01/01/2025, huyện Thuỷ Nguyên chính thức trở thành thành phố Thuỷ Nguyên trực thuộc thành phố Hải Phòng với 17 phường và 04 xã. Việc thành lập thành phố Thuỷ Nguyên trực thuộc thành phố Hải Phòng đã thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương; phát triển công tác quy hoạch đô thị được cấp Uỷ, chính quyền địa phương quan tâm chỉ đạo sát sao; mở rộng các cụm công nghiệp để ngày càng thu hút đầu tư từ nhiều nguồn lực. Tuy nhiên với vị thế hiện nay, thành phố Thuỷ Nguyên còn phải tiếp tục thực hiện các dự án thu hồi đất giải phóng mặt bằng, phát triển đô thị để Thuỷ Nguyên sẽ là điểm đến lý tưởng để sinh sống, làm việc và đầu tư nhưng đồng thời cũng dễ phát sinh các vi phạm pháp luật và các loại tội phạm mới. Từ 37 xã, thị trấn trở thành 21 phường, xã dẫn đến việc sau sáp nhập địa giới hành chính của mỗi phường, xã tăng lên, số lượng dân cư cũng đông hơn, sự khác biệt trong văn hoá từng địa phương sẽ đặt ra bài toán khó trong công tác quản lý hành chính về con người, về đất đai, công tác cán bộ, nắm bắt tình hình địa phương. Điều này sẽ gây không ít khó khăn trong việc giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội để phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Thuỷ Nguyên.

Qua công tham mưu cho cấp Uỷ địa phương trong việc giải phóng mặt bằng thu hồi đất, xử lý vi phạm hành chính liên quan đến đất đai và việc đánh giá tổng hợp tình hình vi phạm pháp luật trong năm 2024, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên nhận thấy tình hình tranh chấp, tội phạm liên quan đến đất đai, tình trạng vỡ phường, hụi, họ có chiều hướng gia tăng, sẽ gây khó khăn trong việc xử lý. Vì vậy, chính quyền địa phương cần phải nắm chắc tình hình để chủ động phòng ngừa vi phạm, tội phạm nhằm giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội để phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.

1. Tình hình tranh chấp, tội phạm liên quan đến đất đai

Trong năm 2024, các vụ, việc tranh chấp dân sự liên quan tới đất đai xảy ra 35 vụ; 05 tin báo tố giác về tội phạm liên quan đến việc quản lý đất đai (trong đó đã khởi tố 02 vụ/05 bị can, về các tội lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản 01 vụ/ 02 bị can và 01 vụ/03 bị can về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; Giả mạo trong công tác…)

Qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp các vụ án hình sự, dân sự, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên nhận thấy bên cạnh âm mưu thủ đoạn của người phạm tội ngày càng tinh vi thì việc quản lý hồ sơ, sổ sách liên quan đến đất đai tại một số địa phương và phòng ban đơn vị liên quan trên địa bàn thành phố Thuỷ Nguyên còn chưa chặt chẽ, cá biệt còn để thất lạc hồ sơ, sổ sách quản lý gây khó khăn cho việc thu thập tài liệu làm căn cứ giải quyết các vi phạm, tội phạm. Một số cán bộ quản lý đất đai chưa làm hết trách nhiệm được giao, có biểu hiện thiếu trách nhiệm, có trường hợp còn cấu kết với người dân có nhu cầu trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dẫn đến vi phạm bị khởi tố hình sự để xử lý.

Dự báo trong năm 2025, Thuỷ Nguyên đã chính thức trở thành thành phố trực thuộc thành phố Hải Phòng thì giá trị đất theo đó được nâng lên dễ dẫn đến các tranh chấp về đất đai ngày càng nhiều và tiềm ẩn nguy cơ phức tạp hơn, nhất là hiện nay các địa giới hành chính ở các phường, xã được sáp nhập do địa bàn rộng, công tác cán bộ còn nhiều bất cập do chuyển mô hình quản lý từ nông thôn sang thành thị. Hệ thống pháp luật về đất đai tương đối nhiều, các văn bản hướng dẫn pháp luật đôi lúc chưa kịp thời. Do đó, cần thiết phải có sự chỉ đạo quyết liệt hơn nữa của các cấp Uỷ, chính quyền địa phương để phòng ngừa vi phạm và tội phạm.

2. Tình hình tranh chấp, tội phạm liên quan đến vỡ phường, hụi, họ

Trong năm 2023 và năm 2024, các vụ án dân sự cũng như các nguồn tin về tội phạm liên quan đến vấn đề vỡ hụi, họ, phường xảy ra nhiều ở một số xã như Kênh Giang, Phục Lễ.. (nay là phường Trần Hưng Đạo, phường Nam Triệu Giang) với số tiền khá lớn và quy mô tương đối rộng. Số vụ việc được Tòa án thụ lý giải quyết tranh chấp này theo pháp luật dân sự là 07 vụ; Cơ quan cảnh sát điều tra Công an thành phố Thuỷ Nguyên đã thụ lý điều tra xác minh 05 vụ có dấu hiệu tội phạm có tính chất phức tạp và số tiền lớn. Đáng chú ý trong đầu năm 2025, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên đã nhận được đơn trình báo của 33 hộ dân về việc bị vỡ phường tại xã Quang Trung, thành phố Thuỷ Nguyên. Dự báo tình hình năm 2025, các vụ việc tranh chấp vỡ phường, họ sẽ tiếp tục xảy ra tại nhiều địa bàn, tình hình có chiều hướng gia tăng với diễn biến phức tạp hơn. Việc tổ chức hụi, họ, phường có thể chuyển biến thành các hoạt động “tín dụng đen” như cho vay nặng lãi, huy động vốn trái pháp luật hoặc các vi phạm pháp luật khác như lừa đảo chiếm đoạt tài sản…

Vấn đề vỡ hụi họ thường liên quan đến nhiều người, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân và ảnh hưởng lớn tới việc quản lý trật tự kinh tế, xã hội của địa phương. Hầu hết việc góp hụi trên địa bàn thành phố Thuỷ Nguyên đều mang tính chất tự phát; nhiều vụ, việc chủ hụi, họ không lập danh sách cụ thể, rõ ràng, chỉ ghi tên người tham gia góp phường, họ. Việc giao nhận tiền không làm biên nhận hay giấy tờ để chứng minh, nên khi xảy ra tranh chấp cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ để xử lý dẫn đến có vụ việc khiếu kiện kéo dài, vượt cấp gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn, đồng thời ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Hầu hết chính quyền địa phương xã, phường chưa kịp thời tuyên truyền, kiểm soát chặt chẽ, chưa có biện pháp quản lý hiệu quả việc góp phường, hụi, họ trên địa bàn quản lý theo quy định tại Điều 14 Nghị định số 19/2019/NĐ-CP ngày 19/02/2019 của Chính phủ.

Để phòng ngừa vi phạm và tội phạm nói chung và trong lĩnh vực quản lý đất đai; phường, hụi, họ nói riêng, Viện kiểm sát thành phố Thuỷ Nguyên kiến nghị ông Chủ tịch Uỷ ban nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên tiếp tục chỉ đạo thực hiện một số nội dung sau đây nhằm đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ngày càng được tốt hơn để phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

- Tiếp tục chỉ đạo Phòng tài nguyên và môi trường và cán bộ công chức địa chính xã phường thực hiện nghiêm túc các quy định về bảo quản, lưu trữ hồ sơ địa chính qua các thời kỳ; đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai, số hoá các hồ sơ phục vụ cho việc tra cứu khi cần thiết.

- Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức địa chính địa phương, nhất là việc tuyên truyền phố biến những điểm mới của Luật đất đai, các văn bản hướng dẫn thi hành, xử lý các vi phạm liên quan đến Luật Đất đai.

- Thường xuyên tiến hành thanh tra, kiểm tra đột xuất về công tác quản lý đất đai tại địa phương, xử lý nghiêm các vi phạm về đất đai nếu có, nếu phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm hình sự thì chuyển ngay hồ sơ đến cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền để giải quyết.

- Chỉ đạo UBND cấp phường, xã tăng cường công tác quản lý, theo dõi việc đăng ký tham gia giao dịch phường, hụi của người dân theo quy định của Nghị định số 19/2019/NĐ-CP ngày 19/02/2019 của Chính phủ về họ, hụi, biêu, phường; đồng thời có biện pháp xử lý kịp thời đối với những trường hợp có hành vi vi phạm theo thẩm quyền. Sử dụng nhiều hình thức tuyên truyền, phương pháp đa dạng, linh hoạt, đăng tin, bài, phóng sự tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về triển khai thực hiện Nghị định số 19/20219/NĐ-CP của Chính phủ trên các phương tiện thông tin đại chúng.

- Chỉ đạo lực lượng chức năng và tuyên truyền phổ biến đến người dân kịp thời phát hiện, tố giác các tổ chức, cá nhân thông qua việc tổ chức hụi để cho vay lãi nặng, chiếm đoạt tài sản.

          Sau khi Viện kiểm sát nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên ban hành kiến nghị, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Thuỷ Nguyên đã có công văn phúc đáp và giao nhiệm vụ cho Phòng tư pháp và các phòng chuyên môn tham mưu chỉ đạo thực hiện các biện pháp để phòng ngừa tội phạm vi phạm pháp luật liên quan tới quản lý đất đai, phường, hụi, họ trên địa bàn.

Với sự phối hợp vì mục tiêu chung phòng ngừa tội phạm, trong thời gian tới công tác quản lý đất đai và phường, hụi, họ trên địa bàn thành phố Thuỷ Nguyên sẽ ngày càng đạt được các hiệu quả và không để xảy ra các tình trạng đã kể trên.

Đào Thị Ngân, Viện kiểm sát thành phố Thuỷ Nguyên